«Мен өзім!» – 3 жастағы дағдарыс: ерекшеліктері және оны жеңудің жолдары

«Мен өзім!» – 3 жастағы дағдарыс: ерекшеліктері және оны жеңудің жолдары

3 жас- баланың психологиялық дамуының өте маңызды кезеңі. Бұл кезде ата-аналар көбіне бәрін өзі істегісі келеді, тыңдамайды, қайта-қайта қарсы сөйлейді деген мінездерге тап болады. Бұл қалыпты даму заңдылығы.

3 жастағы «Мен өзім!» дағдарысының негізгі ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

1. Өзіндік «Мен» пайда болуы

Бала алғаш рет өзін жеке тұлға ретінде сезіне бастайды.

— «Мен істеймін!», «Мен таңдаймын!» деген талаптардың барлығы – осының белгісі.

— Тәуелсіз болуға деген күшті құлшыныс байқалады.

2. Қырсықтық және қарсылық көрсету

Бала:

— бұйрыққа қарсы шығады

— жай ғана жоқ  деп айтады

— өзіне тиімсіз болса да, айтқанынан қайтпайды.

Бұл – өзін қорғау формасы.

3. Ызақорлық пен эмоциялық тұрақсыздық

— Көңіл-күйі тез ауысады.

— Жылау, дауыс көтеру, жерге жату сияқты әрекеттер болуы мүмкін.

— Бұл баланың эмоцияны реттеуді енді ғана үйреніп жатқанын көрсетеді.

4. Бала өзі киінгісі келеді, бірақ әлі толық істей алмайды.

Осыдан:

— ренжу,

— ашулану,

— жасай алмаймын деген күйзеліс болуы мүмкін.

5. Бағыт-бағдардың анықталмауы

— Ережені түсінеді, бірақ сақтай алмайды.

Дағдарысты жеңудің ТИІМДІ ЖОЛДАРЫ

1. Таңдау мүмкіндігін беру

Бала өзін маңызды сезінуі керек.

Мысалы:

— Қандай жейде киесің: көк пе, сары ма?

— Алдымен тіс жуамыз ба, әлде киінеміз бе?

2 таңдаудың болуы – ең тиімді.

2. Қауіпсіз шекара қою

Шекара қатаң, бірақ мейірімді болуы керек.

— Көшеде жүгірмейміз. Мен сенің қауіпсіздігіңді ойлаймын.

— Ойыншықты лақтыруға болмайды, бірақ жастықты лақтыруға болады.

3. Баланың эмоциясын қабылдау

— Қазір ашулы болып тұрсың, түсіндім.

— Бұл саған қиын екенін білемін.

Эмоциясын түсінгенін сезгенде бала анағұрлым тез басылады.

4. Бірге істейік әдісі

Бала өзі істегісі келеді, бірақ көмек қажет.

— Жарайды, сен киімнің жеңін кигіз, мен түймесін қағамын.

— Сен төк, мен жинап берем.

Бұл оның өзін жеңімпаз сезінуіне көмектеседі.

5. Күн тәртібін тұрақты ұстау

Тұрақтылық баланың күйзелісін азайтады:

— ұйқы уақыты бірдей

— тамақ уақыты тұрақты

— серуен, ойын, демалыс режимі.

6. Зейінін басқаға жұмсата білу

Қырсықтық басталған сәтте:

— назарын қызық затқа бұр;

— ойынға тарту

— тапсырмасын ойын формасына өзгерту.

7. Ата-ананың тыныш дауысы — ең үлкен құрал

Қатты сөйлеу, жаза қолдану дағдарысты күшейтеді.

Тыныш, түсіндіретін, мейірімді тон бәрінен тиімді.

Ата-анаға қысқа кеңестер

 Балаңыздың тәуелсіздікке ұмтылысын қолдаңыз.

Үнемі тыйым салмаңыз – тыйым минимум, мүмкіндік максимум болсын.

Эмоцияны басу емес, тану маңызды.

Дағдарыс – мәңгі емес, 3,5–4 жасқа қарай бәсеңдейді.

Бұл кезең баланың тұлға болып қалыптасуындағы шешуші саты.